انواع فرآوری سنگ

توضیحات

فرآوری سنگ یکی از عملیات اساسی در آماده سازی سنگ است. سنگ‌های ساختمانی از دسته‌های مختلفی تشکیل‌شده‌اند که هرکدام برای قسمتی از ساختمان مناسب هستند. در معماری ساختمان این نکته وجود دارد که هر سنگ با توجه به رنگ، جنس و کاربردی که دارد در فضای مخصوص به خود به‌کاربرده می‌شود. جهت استفاده از سنگ‌ها در فضای مختلف ساختمان لازم است بر روی سطح آن‌ها پرداخت‌هایی متناسب با فضایی که قرار است در آنجا استفاده شود، انجام گیرد. پرداخت سنگ یا فینیشینگ بخشی از فرآیند تولید سنگ است که انواع مختلفی دارد. در ادامه به بررسی انواع فرآوری سنگ خواهیم پرداخت.

فرآوری سنگ تیشه‌ای

از قدیم مرسوم بوده که سطح روی سنگ را با ابزار تیشه‌ای که روی سنگ به حالت‌های جای ناخن درآمده تیشه‌ای کنند. این کار به دلایل مختلفی انجام می‌شود. اگر از سنگی لازم باشد در کف ساختمان استفاده شود تیشه‌ای کردن باعث می‌شود که از میزان لیز بودن سطح سنگ کم شود و باعث اصطحکاک نیز می‌شود. این کار را معمولاً بر روی سنگ‌هایی که کف فضاهای عمومی هستند یا روی پله‌ها انجام می‌دهند. در بعضی مواقع نیز عمل تیشه‌ای کردن بر روی سنگ‌های نما صورت می‌گیرد. این عملیات را بیشتر روی سنگ‌های تراورتن و یا بعضی از سنگ‌های لایمستون مانند سنگ سمیرم انجام می‌دهند. وقتی‌که سنگ  تیشه می‌شود، سفیدتر و روشن‌تر به نظر می‌آید. به‌صورت کلی سنگ‌ها در مواقعی که ساب خورده می‌شوند رنگ واقعی خود را که کمی تیره‌تر است نمایان می‌کنند بنابراین با تیشه‌ای کردن این سنگ آن را روشن‌تر جلوه می‌دهند. این کار نیز برای خود از اصطلاحات و قوانین خاصی پیروی می‌کند. اگر تیشه در یک‌جهت و یک‌باره زده شود و به‌صورت پراکنده باشد به آن‌یک تیشه می‌گویند. اگر به‌صورت کاملاً پر زده شود طوری که سطح سنگ دیده نشود به آن دو تیشه می‌گویند. درصورتی‌که در دو جهت سنگ تیشه شود و سطح آن به‌صورت افقی و عمودی ابزار تیشه بخورد به آن تیشه چپ و راست گفته می‌شود.

پالیش یا ساب

این فراوری متداول‌ترین مدل فرآوری سنگ می‌باشد  باعث صیقلی‌تر شدن سنگ شده و لطافت خاصی به سنگ می‌دهد. پس از اینکه سنگ را برش داده وارد دستگاه ساب می‌کنند. نحوه ساب توسط دستگاه‌های مختلف باهم متفاوت می‌باشد. اما آنچه که باید به آن اشاره کرد این است که هر سنگ قبل از ساب باید کاملاً از سطح سالمی برخوردار باشد.  اگر سنگ دارای شکستگی یا ترک باشد قبل از انجام عملیات ساب توری رزین روی آن انجام می‌گیرد. در این روش پشت سنگ مرمریت را با یک شبکه توری و ماده که به رزین یا چسب توری معروف است  می‌چسبانند و این کار باعث استحکام و یکپارچگی سنگ شده و دیگر سنگ در حین عمل ساب استحکام خود را حفظ می‌کند. عملیات دستگاه ساب بعد از طی مرحله پر شدن منافذ انجام می‌شود. دستگاه ساب بسته به نوع جنس سنگ و سختی آن داری کلگی‌ها و ساینده‌های متفاوت می‌باشد. تعداد کله  هر دستگاه ساب برای سنگ‌های سخت مانند گرانیت بین ۱۶ تا ۲۲ کله و برای سنگ‌های مرمریت بین ۱۰ تا ۱۶ کله دارد، که این دستگاه ساب به دستگاه ۱۶ کله معروف است. تنها اصلاً اسلب‌ها‌ پیش ساب می‌شوند و این کار به‌جای کالیبر صورت می‌گیرد. دستگاه کالیبره یا پیش ساب دارای تعدادی هد است که شامل دو یا سه تا چهار کله مخصوص کالیبر اسلب است. پیش ساب اسلب نرم هم بین ۲ تا ۶ کله دارد. عملیات ساب توسط دستگاه‌هایی با لقمه‌های زیرتر شروع می‌شود و قدم‌به‌قدم ادامه پیداکرده تا به لقمه‌های نرم‌تری برسد. سنگ براقیت و شفافیت موردنظر خود را پیدا می‌کند و عملیات ساب به پایان می‌رسد. برای رسیدن به براقیت و شفافیت بالا معمولاً در دو هد آخر دستگاه از لقمه‌های اسیدی استفاده می‌کنند. همکاران ما مقاله‌ای درباره روش های ساب سنگ تهیه کرده‌اند و به تفصیل به تشریح این عملیات پرداخته‌اند.

فِلیم کردن

این نوع فراوری سنگ زیرشاخه مضرس کاری می‌باشد. در روش فلیم کردن سطح روی سنگ را می‌سوزانند که هم به‌صورت دستی و هم توسط ماشین‌های مخصوص انجام می‌شود. این عملیات باعث ایجاد ناصافی و زبری بر روی سنگ می‌شود. روش دیگر مضرس کاری سند بلاست و شات بلاست است. در روش سندپلاست سنگ سطح سنگ با ماسه‌های پرفشار زبر می‌شود و در شات بلاست با ساچمه‌های فلزی سطح سنگ را زبر می‌کنند. در هر دو این روش‌ها با توجه به مدت‌زمان قرارگیری سنگ در دستگاه مقدار زبری آن مشخص می‌شود.

رزین کاری در فرآوری سنگ

یکی دیگر از روش‌های فرآوری سنگ که جهت پر کردن حفره‌های سنگ باهدف مقاوم‌سازی و افزایش کیفیت انجام می‌شود رزین کاری می‌باشد. رزین پلی‌استر در حالت‌های مایع جامد و نیمه جامد موجود می‌باشد. رزین‌ها هم شفاف هستند و هم  در حالت‌های رنگی یافت می‌گردند. آنچه که امروزه در تمامی سنگ‌بری‌ها یافت می‌شود رزین‌های بی‌رنگ است. این رزین علاوه بر قیمت مناسبی که دارد نیاز به لوازم و تجهیزات خاصی نداشته و می‌توان با کاردک به روی سنگ کشید. سنگ پس از عملیات پیش‌ساخته کاملاً خیس می‌شوند و نیاز است که قبل از تماس با رزین کاملاً خشک گردند. این عملیات خشک شدن هم می‌تواند توسط کوره روی خط ساب انجام شود و هم می‌توان به‌صورت طبیعی توسط آفتاب با در معرض قرار گرفتن در گرما انجام شود. رزین‌ها قابلیت تغییر دارند معمولاً رنگ‌های آن‌ها با سنگ که مورداستفاده قرار می‌گیرد همخوانی دارد. رزین بی‌رنگ نیز وجود دارد که جهت کارهای تخصصی برای سنگ‌های مرمر استفاده می‌شود. اگر نیاز باشد فرآوری  بهتری روی سنگ صورت بگیرد می‌توان از رزین اپوکسی استفاده کرد. رزین اپوکسی دارای قیمت بیشتری  نسبت به رزین پلی‌استر می‌باشد و در مقابل اشعه خورشید از مقاومت بیشتری برخوردار است. این بدان معناست که در مقابل نور خورشید زرد نمی‌شود و با غلظت کمتر  و زمان‌گیرش کمتری که دارد  نفوذپذیری بیشتری در سنگ دارد و این باعث راحتی کار رزین می‌شود.