بخشی از لذت تماشای شکل گیری سنگ‌ها در زمان حال روشن شده گذشته باستانی آنها برای ماست. یک قاعده اساسی در زمین شناسی است که می‌گوید: (امروز کلید گذشته است). فرآیندی که امروز اتفاق می‌افتد اطلاعاتی در خصوص چگونگی این اتفاق در مدت‌ها پیش به شما می‌گوید. در خصوص سنگ تراورتن، زمانی که شما درحال پرسه زدن در چشمه‌ها و استخرها هستید می‌توانید هزارن بافت و الگوی مختلف را مشاهده کنید، این تنوع ناشی از تغییر در میزان جریان آب، دمای آب و انواع میکرو ارگانیسم‌های موجود است. به طور متوسط چشمه‌های گسترده فعال به طور حیرت انگیزی هرساله ضخامتی برابر با ۸ اینچ به سنگ‌های جدید اضافه می‌کند. گستره عظیم رنگ‌های پادگانه‌های تراورتنی شامل رنگ سفید خالص رنگ‌های طلایی، سبز، نارنجی و قهوه ای می‌باشد قابل توجه است که این گستره رنگ ها از برگرفته از باکتری‌های گرمادوستی بوجود می‌آید که در آب گرم رشد می‌کنند. چشمه‌های فعال نمایانگر ردپای باکتری های رنگارنگ است و این در حالی است که رنگ بخش‌های غیرفعال چشمه‌ها به دلیل عدم وجود میکروارگانیسم‌ها جهت افزودن رنگ سفید خالص است.
با افزایش سن سنگ‌های تراورتن رنگ آنها متمایل به خاکستری می‌شود، با مشاهده رنگ این سنگ‌ها می‌توان قدمت آن ها را تشخیص داد بدین صورت که هرچه رنگ خاکستری تیره‌تر باشد آن سنگ قدیمی‎‌تر است. هرآنچه که در چشمه‌های آب گرم بیفتد با کلسیت پوشیده می‌شود، برگ، چوب و یا حتی پر ! جای تعجب ندارد که چند عینک آفتابی و کلاه نیز در تعطیلات تابستانی در چشمه‌های آب گرم افتاده و تا ابد در لایه های تراورتن محصور شده و تبدیل به فسیل شده‌اند.از نظر پیدایشی دو نوع اصلی از سنگ تراورتن شناخته شده است: تراورتن‌های حرارتی و آن‌هایی که توسط آب در دمای محیط تشکیل می‌شوند. تراورتن‌های حرارتی  در نتیجه ته نشینی نمک از آب‌های معدنی گرم تشکیل می‌شوند. خنک سازی این آب‌ها و تفاوت فشار کربن دی اکسید بین اتمسفر و سیستم آبخوان حرارتی باعث تولید پلاک‌های  گسترده و قطور تراورتن می‌شود و اثر ته نشین شدن با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتند. در این شرایط پوشش گیاهی سهم ناچیزی در فرآیند ته نشینی دارد، و نقش احتمالی آن ایجاد یک داربست و یا محافظ برای تهنشینی کلسیم کربنات است. این نوع سنگ‌های تراورتن به علت وجود گسترده آب‌های گرم (به وجود آمده از اتشفشان اخیر) در مرکز زمین بسیار رایج است.