ملات ساختمانی یکی از بهترین متریال مصرفی در ساختمان سازی است. این ماده، عنصر اصلی در پیکربندی هر قسمت از سازه است این مواد خمیری قطعات مختلف ساختمان اعم از سنگ و آجرها را در کنار یکدیگر به خوبی نگه می‌دارد. هر چقدر هم در خرید سنگ ساختمانی با کیفیت و مناسب دقت دشاته باشید، اگر از ملات مناسبی در اتصال آنها استفاده نشود، ساختمان، کیفیت و استخکام لازم را نخواهد داشت. این مواد، افزایش استحکام و مسطح کردن سطوح را به همراه خواهد داشت. برای بسیاری از افراد شناخت انواع ملات های ساختمانی و کاربردهای آنها مورد سوال است. برای پاسخگویی به سوالات شما در این زمینه مقاله زیر را آماده کرده‌ایم.

ملات چیست؟

ملات یک ماده خمیری و شکل پذیر است که از سه جزء پرکننده (شن و ماسه)، ماده چسبنده و روان کننده تولید می‌گردد. یکی از موادی که نقش بسیار مهمی در ملات ساختمان ایفا می‌کند، همان ماده چسبنده است. در واقع استحکام، کیفیت و دوام ملات‌ها به همان ماده اتصال دهنده برمی‌گردد. هدف اصلی استفاده از آن‌ها چسباندن قطعات مختلف بنا و یکپارچه سازی آنها است. هر نوع ملات، بر حسب ویژگی‌هایش، کاربردهای متفاوتی دارد.

انواع ملات های ساختمانی

ملات‌ها خود در انواع مختلفی هستند که هر کدام از آنها کاربردهای مخصوص به خود را دارند که در ادامه به بیان آنها می‌پردازیم.

ملات گل و کاهگل

این ملات را جزء قدیمی‌ترین ملات ساختمانی می‌شناسند. اغلب در خانه‌هایی که خشت و گلی هستند به چشم دیده می‌شود. در ملات گل و کاهگل از خاک رس به عنوان یک ماده چسبنده استفاده می‌کنند. ملات کاهگل وزن خیلی کم و سبکی دارد و به عنوان یک عایق حرارتی عالی به حساب می‌آید. به همین دلیل، در زمان‌های گذشته در قسمت اندود کاری سقف زیر شیروانی برای جلوگیری از خروج گرمای خانه از آن استفاده می‌کردند. این ملات برای آب بندی بام ساختمان و ساخت خانه‌های گلی کاربرد فراوان دارد.

ملات گچ از انواع ملات های ساختمانی

همانطور که از نام این نوع ملات بر می‌آید، از ترکیب گچ و آب به دست می‌آید. ملات گچ، جزء آن دسته از ملات‌هایی است که مدت زمان چسبندگی آن خیلی کوتاه است. برای استفاده از ملات گچ، باید مدت زمان گیرش آن را طولانی نمود و به همین دلیل به آن خمیر آهک، خاک رس و سریشم نجاری اضافه می‌کنند. ملات‌های گچ خالص اصولا در سفیدکاری ساختمان به کار برده می‌شوند. این ملات بسیار نرم بوده و در صورت مالش به اجسام یک اثر سفید بر جای خواهد گذاشت.

ملات گچ و پرلیت

این نوع ملات از گچ و پرلیت ساخته شده که از انواع عایق صوتی و حرارتی مناسب می‌باشد. کاربرد این ملات، موجب جلوگیری از نفوذ آتش به اسکلت‌های فولادی و بتنی ساختمان خواهد شد.

ملات گچ و آهک

این ملات در مناطقی که رطوبت آنها خیلی بالا باشد، گزینه مناسبی است. بعد از استفاده از آهک‌های موجود در ملات با دریافت گاز کربن از هوا تبدیل به یک جسم سخت و نفوذ ناپذیر می‌شوند.

ملات گچ و خاک از دیگر انواع ملات های ساختمانی

نام این ملات گواه ترکیبات آن خواهد بود. ترکیبات آن شامل خاک رس و گچ  می‌باشد و مدت زمان گیرش چسبندگی آن کمتر از ملات گچ خالص است. ملات گچ و خاک در تیغه سازی، طاق سازی و لایه آستر اندود کاری ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ملات ماسه و سیمان

یکی دیگر از پرکاربردترین انواع ملات های ساختمانی ، ملات ماسه و سیمان است. این ملات مقاومت بسیار خوبی دارد. در ملات ماسه و سیمان از ماسه به عنوان ماده پرکننده و از سیمان پرتلند به عنوان ماده چسباننده استفاده می‌شود. استفاده از خاک رس، سولفات و مواد آلی در این نوع ملات بسیار کم و ناچیز است. زیرا وجود خاک رس موجب ایجاد دوغابی از خاک رس در اطراف ذرات سیمان شده و اجازه چسبندگی به آن نمی‌دهد. مواد سولفات باعث از هم متلاشی شدن ملات‌ها می‌گردد. مواد آلی، همزمان گیرش ملات‌ها را بالا خواهد برد. از اصلی‌ترین عیوب این ملات می‌توان به جمع شدن و ترک برداشتن آن در سطوح  گسترده و بندکشی‌ها اشاره کرد.

ملات آهک و ماسه

این دسته از انواع ملات های ساختمانی جزء ملات‌هایی است که برای سخت شدن به دی اکسید کربن موجود در هوا نیاز دارند. به همین دلیل برای اندود سطوح مناسب خواهند بود. برای گرفتن و محکم شدن این ملات باید تا زمان گیرش و چسبندگی آن را خیلی مرطوب نگه دارید، به همین دلیل آنها برای اندود سطوح بسیار مناسب است. ملات ساختمانی آهکی را می‌توان در مناطق مرطوب به خوبی به کار برد. در این ملات ماده‌ای که برای پر کردن آن استفاده می‌شود، ماسه و آهک است.

ملات سیمان پوزولانی و آهک پوزولانی

در ابتدای امر باید گفت مواد پوزولانی قابلیت چسبندگی از خود ندارند. وقتی آن‌ها با آهک و آب در یک درجه حرارت ترکیب می‌گردند، یک نوع سیمان ایجاد خواهند کرد. در ساخت ملات‌های سیمانی اصولاً به جای سیمان پرتلند می‌توان از سیمان آهک پوزولانی هم بهره برد. یکی از مزیت‌های این ملات آن است که پایداری خود را در برابر سولفات‌ها و حمله مواد شیمیایی به خوبی حفظ می‌کند . ملات سیمان پوزولانی و آهک پوزولانی مقاومت خیلی کمتری دارند و جزء ملات‌های دیرگیر به حساب می‌آیند. این دسته از انواع ملات های ساختمانی برای مکان‌هایی که در معرض حمله سولفات قرار دارند، مناسب هستند.

ملات سیمان بنایی از دیگر انواع ملات های ساختمانی

سیمان بنایی از ترکیب سیمان پرتلند معمولی با یک ماده پرکننده دیگر همانند پودر سنگ، آهک، مرطوب کننده، دافع آب و مواد حباب ساز تولید می‌گردد. این نوع سیمان در امورات ساختمانی و بنایی که مقاومت زیادی نیاز ندارند، کاربرد دارد. از مزیت‌های ملات سیمان ساختمانی می‌توان به کارایی بالا، خاصیت خمیری خوب، کاهش جمع شدگی و ترک خوردگی در آب اشاره کرد.

ملات آهک و گل

این نوع ملات همانند ملات گل در مناطق روستایی مرطوب بسیار مورد استفاده و کاربرد قرار می‌گیرد. این ملات گل دارای معایبی نظیر ترک خوردن بعد از خشک شدن و آب شستگی است. به همین دلیل برای حل این مشکل به خاک، آهک اضافه می‌کنند. سیلیس و آلومینیومی که در خاک رس وجود دارد، در حضور آب می‌تواند با آهک ترکیب شده و ملات را در برابر وارفتگی و آب شستگی حفظ کند.

ملات باتارد از دیگر انواع ملات های ساختمانی

به ملاتی که در ساخت آن از عنصر سیمان، ماسه و آهک استفاده شود، ملات باتارد می‌گویند. حجم ماده پر کننده در این ملات ۳ برابر ماده چسباننده است. حال اگر این مقدار کمتر باشد به راحتی جمع شده و ترک می‌خورد. اگر بیشتر از این میزان باشد، دیگر ملات کارایی لازم خود را نخواهد داشت. عناصر به کار برده شده در این ملات باید به نسبت‌های مختلف باشد رایج‌ترین آن یک حجم سیمان یک حجم آهک و شش ماسه  به همراه آب است.

ملات آماده

این نوع از ملات ساختمانی در کارخانه‌ها تولید می‌شود. در ترکیب آن، سیمان، سنگدانه و مواد افزودنی به کار برده می‌شود. از آن به عنوان ملات خشک نیز یاد می‌کنند. در این ملات چون خطای انسانی خیلی کمتر انجام می‌شود، آن را یک نمونه از مصالح ساختمانی مدرن می‌شناسند.

کاربرد انواع ملات های ساختمانی

ملات ماده‌ای است که می توان با استفاده از آن اجزای مختلف ساختمان را به یکدیگر چسباند. این ماده در ساخت و ساز اهمیت خیلی بالایی دارد، زیرا به صورت یکپارچه اجزای ساختمان را در کنار هم قرار می‌دهد. برای نمونه این ماده از عناصر اصلی نصب و اتصال سنگ های ساختمانی است. با استفاده از ملات‌ها می‌توان بین اجزا و قطعات ساختمان را پر کرد. بعلاوه، می‌توان اختلاف اندازه قطعات ساختمانی را هم جبران نمود.